Administracje wielu państw, wzorem świata biznesu, przykładają coraz większą wagę do właściwych systemów kontroli wewnętrznej, czy też – jak zostały on nazwane w polskiej ustawie o finansach publicznych – kontroli zarządczej. Rozwiązania ustawy w zakresie kontroli zarządczej oraz oświadczeń o stanie kontroli zarządczej są odzwierciedleniem praktyk istniejących na poziomie Unii Europejskiej, do których wprowadzenia silnie zachęcają instytucje UE.
W pierwszym rozdziale przedstawiamy podwaliny dla zjawiska kontroli, prezentując różne podejścia obecne w literaturze. Omawiamy także klimat, jaki doprowadził do powstania nowych uregulowań dotyczących kontroli zarządczej. Staramy się także wytłumaczyć istotę kontroli przy użyciu modelu agencji. Zwracamy też uwagę na nierozłączność kontroli z procesami governance.
Rozdział drugi poświęcony jest omówieniu modeli kontroli zarządczej/wewnętrznej. Prezentujemy w nim chronologiczne ujęcie rozwoju takich modeli, zarówno międzynarodowych, jak i polskich. Pozwoli to czytelnikowi na zaznajomienie się z filozofią przyjętą w tych modelach oraz z ich strukturą.
Rozdział trzeci został opracowany z myślą o praktycznym wdrożeniu przepisów związanych z kontrolą zarządczą. Zawiera on gotowe rozwiązania, a przede wszystkim przedstawia cykl, który powinien doprowadzić do wydania oświadczenia o stanie kontroli zarządczej. Zostały tu także zaprezentowane przykłady oświadczeń, w tym pochodzące z innych krajów.
Rozdział czwarty stanowi omówienie jednego z zagadnień najmniej znanych w polskiej administracji publicznej, czyli zarządzania ryzykiem. Omawiamy w nim pojęcie ryzyka, jego kategorie, sam proces zarządzania ryzykiem i strukturę odpowiedzialności. W rozdziale tym został zawarty cały szereg praktycznych rozwiązań oraz wzorów dokumentacji, które mogą okazać się przydatne przy wdrażaniu tego procesu w każdym urzędzie.
W rozdziale piątym zaprezentowana została rola audytu wewnętrznego wobec kontroli zarządczej oraz procesu zarządzania ryzykiem. Wskazujemy tu, jakich czynności i w jakiej formie audyt może i powinien się podjąć, a jakie są zagrożeniem z punktu widzenia zachowania zgodności ze standardami. Rozważania tu zawarte pomogą dookreślić zadania audytu wewnętrznego w taki sposób, aby z jednej strony zachował taką zgodność, a z drugiej – stanowił dodatnią wartość dla funkcjonowania swojej organizacji.
W ostatnim rozdziale podejmujemy tematykę komitetów audytu, organów całkiem nowych w realiach polskiej administracji. Próbujemy przybliżyć ich zadania, a także sposób ich powoływania i funkcjonowania. Wierzymy, że informacje okażą się pomocne zarówno dla członków takich komitetów jak i audytorów wewnętrznych oraz wszystkich osób zaangażowanych w tę działalność.
